316.Cəbrin səhv olması
1029.İmam Əli (ə) cəbrin səhv olması barədə buyurmuşdur:«Əgər belə olsaydı, onda savab və cəza, (yaxşı işlər gorməyə) əmr (etmək) və (pis işlərdən) cəkindirmək və cirkin əməllərdən cəkindirmək əbəs işə cevrilərdi. Vəd və təhdid mənasını itirər, pis əməl sahibi qınanmaz və xeyir əməl sahibi təşviq edilməzdi. Hətta, yaxşı əməl sahibi məzəmmətə bəd əməl sahibindən, cirkin əməl sahibi isə savab və mukafata yaxşı əməl sahibindən daha layiq olardı. Cəbr əqidəsi butpərəstlərin və Rəhman olan Allahın duşmənlərinin sozudur.»
1030.İmam Sadiq (ə):«Səbəbinə gorə bəndəni qınaya bildiyin hər bir şey onun oz işi, bəndəni səbəbinə gorə qınaya bilmədiyin hər şey Allahın işidir. Allah-taala bəndəsinə:«Nə ucun itaətsizlik etdin? Nə ucun gunah etdin? Nə ucun şərab icdin? Nə ucun zina etdin?» buyurur.Deməli bunlar bəndənin işidir. Lakin Allah bəndəyə «Nə ucun xəstələndin? Nə ucun boyun qısadır? Nə ucun dərin ağdır? Nə ucun dərin qaradır?» demir. Cunki bu işlər Allah-taalanın işləridir.»
1031.İmam Kazim (ə):«Gunahlar barəsində yalnız uc fərziyyə movcuddur: Onlar ya Allah tərəfindəndir (Əlbəttə, bu belə deyil). Belə olan halda, Allaha bəndəni etmədiyi şeyə gorə əzab vermək yaraşmaz. Yaxud, həm Allah və həm də bəndənin – hər ikisinin tərəfindəndir (Əlbəttə, belə də deyil). Bu halda da, guclu şərikin zəif şərikinə zulm etməsi rəva deyil. Yaxud da bəndənin ozu tərəfindəndir (Əlbəttə, bu belədir). Belə olduqda, Allah onu bağışlasa oz boyukluk və comərdliyinə gorə bağışlamış, cəza versə bəndənin oz gunahına gorə cəzalandırmışdır.»
317.Nə cəbr, nə də təfviz!
1032.İmam Baqir və imam Sadiq (ə):«Allah yaratdıqlarına qarşı o qədər mehribandır ki, onları gunah işlərə məcbur edib, sonra onlara buna gorə əzab verməz. Həmcinin, Allah o qədər qudrətlidir ki, Onun bir şeyi istəməsi və həmin şeyin olmaması qeyri-mumkundur.» Rəvayəti nəql edən deyir: O Həzrətdən soruşdular:«Məgər cəbr və qədər (ixtiyar ilə təfviz) arasında ucuncu bir dərəcə var?» Buyurdu:«Bəli! Yerlə goy arasındakı fəzadan da geniş olan bir dərəcə!»
1033.İmam Sadiq (ə) Mufəzzəl ibn Omər tərəfindən nəql olunan bir rəvayətdə buyurur:«Nə cəbrdir, nə təfviz, bunların ikisinin arasında olan bir işdir.» Soruşdum:«Bu iki işin arasındakı iş nədir?» Buyurdu:«Məsələn, sən gunah edən bir kişini gorursən və onu həmin işdən cəkindirirsən. Ancaq, həmin şəxs bunu qəbul etmir, sən onu ozbaşına buraxırsan və həmin gunahı edir. Deməli, sənin yasaqlarını saymadığına gorə onu ozbaşına buraxdığın ucun ona gunah etməyi əmr etdiyini demək olmaz!»
318.Allah yaxşılıqlara daha cox layiqdir
1034.İmam Rza (ə):«Allah-taala buyurdu:«Ey Adəm ovladı! Sən Mənim istəyimlə istəyir, vacib etdiklərimi Mənim nemətlərimlə Mənim ucun yerinə yetirir, Mənim qudrətimlə Mənə qarşı itaətsizlik və gunah etməyə qadir olursan. Mən səni eşidən və gorən yaratdım. Mən yaxşı işlərinə səndən daha layiqəm və sən pisliklərə daha cox layiqsən.»
319.Cəbrilər və Qədərilər
1035.İmam Sadiq (ə):«Kim Allahın oz bəndələrini gunah işlərə məcbur etməsini və ya onların boynuna guclərindən artıq vəzifə qoymasını duşunsə, beləsinin kəsdiyindən yeməyin, şəhadətini qəbul etməyin, arxasında namaz qılmayın və zəkatdan ona bir şey verməyin.»
